Tüp Bebek Süreci Nasıl İşliyor? Tüp Bebek Uzmanı Dr. Hande Akbaş Anlattı

Kısırlık nedir? Kısır bir çift nasıl değerlendirilir?

''Kısırlık genellikle çiftler evlendikten sonra bir yıl korunmasız ilişkiye rağmen çocuk sahibi olamamalarına denir. Haftada en az üç kereyi biz düzenli olarak kabul ediyoruz. Kısırlığın kadına ait sebepleri ve erkeğe ait sebepleri vardır. Bu nedenle çiftler görüşmeye birlikte gelmelidir. İlk değerlendirmede kadına ve erkeğe farklı farklı sorular sorulur. Her ikisi de değerlendirildikten sonra birtakım tahliller istenir. Tahlillerin sonucunda hangi tedavinin çift için uygun olduğu planlanır.''

Kadınlarda yumurta kapasitesi nasıl ölçülüyor?

''Kadınlarda yumurtalık kapasitesi artık ölçülebilmektedir. Kariyer yapmak için çocuk sahibi olmayı öteleyenler 35 yaşından önce yılda bir kere, 35 yaşından sonra da 6 ayda bir yumurtalık rezervlerine mutlaka baktırmalıdırlar. Çünkü adet görmek her zaman yumurtlamak demek değildir.

Ultrasonografik yöntemle her iki yumurtalıktaki yumurta taslaklarının ne kadar kaldığı çok net görülebilir. Bunun yanında birtakım kan değerleriyle (AMH/anti-müllerian hormon testi) yumurtalık değerleri ne kadar, ne kadar süre sonra yumurtalarını dondurma işlemi gündeme gelebilir konularına bakılıp hastaya bilgi verilir.''

Kısırlık sorunu olan bir çifte hangi durumlarda aşılama; hangi durumlarda tüp bebek tavsiye edilir?

''Eğer ciddi erkek kısırlığı ya da kadın yumurta rezervi azlığı varsa genellikle tüp bebek yöntemine geçilir. Erkeğin spermleri çok iyi, kadının yumurtalık rezervleri çok iyi, tüpler kesinlikle açık ama çift iki yıldır evli ve çocuğu olmuyorsa, özellikle kadının da yaşı gençse bir ya da iki kere aşılama önerilir. Aşılama yöntemi, spermlerin laboratuvarda hazırlanarak kadının yumurtlama gününde direkt bir minik kateterle rahmin içine yerleştirilmesidir.''

Tüp bebekte genetik tarama yöntemi

''Artık laboratuvar şartlarında yumurta ve sperm döllendikten sonra oluşan embriyolardan birtakım hücreler alınarak laboratuvar şartlarında onların DNA'sı analiz edilebiliyor. Tabii bunun için çiftin tüp bebek uyguluyor olması gerekir. Herkese yapılmaz.

Genetik tarama, özellikle anne tarafında ya da baba tarafında genetik bir bozukluk varsa ve tanı konmuşsa; daha önceden çiftin genetik bozukluğa bağlı gebelik kayıpları varsa; Akdeniz anemisi ve birtakım kas hastalıkları gibi genetik hastalıkları olan çocuğu varsa yapılır. Nadiren, daha önceki çocuklarında doku uyuşması için gerekli bir ilik nakli gündeme geldiyse; lösemi gibi ilk çocukta hastalık varsa ve kadının yaşı da genelde 40 ve üstündeyse embriyolara genetik tanı önerilir.

Tarama testinin amacı genetik olarak dizilimi sağlıklı embriyonun oluşmasını sağlamaktır. Her genetik tanı bebeğin yüzde 100 sağlıklı olduğunu göstermez. Çünkü yüzde 1 atlanma riski vardır. Dolayısıyla anne gebe kaldıktan sonra mutlaka çocuğun gerekli genetik testleri gebelik sırasında da onu takip eden uzman tarafından yapılmalıdır.''

Tekrarlayan gebelik kayıpları

''Tekrarlayan gebelik kayıpları genellikle 5. aydan itibaren kadının ikiden fazla gebeliğinin sonlanmasına denir. 5. aydan sonraki kayıplar erken doğum olarak nitelendirilir. Genellikle gebeliklerin yüzde 10'u ilk gebelikte sonlanabilir. İkinci gebelik kaybı yaklaşık yüzde 4'lerde; üç tane gebelik kaybı yüzde 1'in altındadır.

Tekrarlayan gebelik kayıplarının ardında en sık kromozomal bozukluklar görülür. Annede ya da babada birtakım sayısal ya da yapısal kromozomal kusurlar olabilir. Kadının rahmine ait birtakım doğuştan gelen kusurlar olabilir. Rahimde perde bozukluklar olabilir. Bazen de kanama pıhtılaşma bozukluklarıyla eşlik eden birtakım hastalıklar ve antifosfolipid antikor sendromu (APS) olabilir. Ama yüzde 40-50 gibi çok ciddi bir oranında da hiçbir sebep bilinemiyor.''

Aşama aşama tüp bebek tedavisi

''Çiftimizle ilk görüşmede değerlendirip tüp bebek tedavisine neden ihtiyacı olduğunu netleştirdikten sonra adetinin ikinci ya da en geç üçüncü günü gelmesini istiyoruz. Erkek infertilitesi bile olsa daima kadınla başlıyoruz. Çünkü öncelikle yumurtayı hazırlamamız gerekiyor.

Yumurta hazırlama sürecinde birtakım hormonlar kullanıyoruz. Hormonların çoğu da enjeksiyon şeklinde minik iğnelerle yapılıyor. Göbek bölgemiz daha yağlı olduğu için en çok göbek deliğinin üç parmak sağına ya da soluna uygulanıyor. Bunların tedavi dozlarını yaklaşık 3-4 günde bir çifti çağırarak gözlemliyoruz. Geldiklerinde ultrason yapılıyor. Gerekli görülürse birtakım kan değerleri isteniyor.

Bu süreç toplam 10-12 gün sürüyor. Yumurtalar hazır olduktan sonra çatlatma iğnesi veriliyor. Bu, genellikle 35-36 saat sonra yumurtalar tek tek toplamaya hazır hale gelecek demektir. Tam işlem günü de hasta hafif sedasyon anestezisiyle uyutuluyor ve toplanan yumurtalar ultrason eşliğinde tek tek kadının vajinine yerleştiriliyor. Eşi de bu sırada laboratuvarda sperm örneği veriyor. Tek tek büyüttüğümüz yumurtaları laboratuvar ortamına veriyoruz. Bundan sonrası embriyologların gözleminde oluyor.''

Dondurucuda olan embriyolara genetik işlem

''Eğer anne veya babada genetik olarak bir bozukluk, ailede bir özellikli durum ya da annenin daha önce üçten fazla tüp bebek başarısızlığı ya da tekrarlayan gebelik kayıpları varsa 3. ya da 5. gün embriyolarına genetik analiz yapılabiliyor. Ancak genellikle embriyolar 3. günde 8 hücreli aşamada ve daha hassas oluyorlar. Tek bir biyopsi almak embriyoya zarar verebileceği için artık genel yaklaşımımız embriyoları 5. güne, Blastokist aşamasına götürmek. O sırada embriyoda çok fazla hücre olduğu için oradan bir hücre alıp ona göre embriyoları genetik tanıya yönlendiriyoruz.''