Tüp bebek tedavisi eşlerden alınan üreme hücrelerinin laboratuvar ortamında döllenmesini sağlayarak döllenen yumurtayı tekrar anne adayının rahmine yerleştirilmesi işlemidir. Tedavi başarısı hasta yaşı, infertilite nedeni, infertilite süresi, uygulanan tedavi protokolü, kullanılan ilaç şekli ve dozu, yumurta ve sperm kalitesi, rahimin uygun durumda olması gibi pek çok nedene bağlı olarak değişken oranlara sahiptir. Yani gebelik şansı kişiye özeldir. Her tüp bebek tedavisi başlanırken hastanın mevcut durumu değerlendirilir, düzeltilebilecek parametreler (fazla kilo, sigara alkol kullanımı, tiroid rahatsızlığı vb) normalleştirilir ve kişiye özel tedavi planları yapılır. Aynı zamanda önceki denemelerin içeriği, neticesi incelenerek bu yeni denemede başarıyı artıracak farklı uygulama ve tedaviler organize edilir.

Çocuk sahibi olmak için “Tüp bebek” yöntemine başvuran ancak denemelerinde başarısız olan çiftler genellikle hayal kırıklığı ile birlikte umutsuzluğa kapılır. Oysaki konu ile ilgili teknolojik gelişmelere paralel olarak yeni uygulamalar sayesinde tüp bebek tedavisinde başarıyı artırmak mümkün. İki kez veya daha çok tüp bebek uygulamasında iyi embriyolar verilmesine rağmen gebelik elde edilemiyorsa çok çeşitli testler yapıyoruz.

Tekrarlayan tüp bebek başarısızlığından bahsediyor olmak için üst üste 3 denemenin negatif sonuçlanması gerekmektedir. Bu durumdaki hastalarda gözlemlediğimiz nedenleri şöyle sıralayabiliriz.

Bozuk Embriyo Genetiği

Gelişim olarak olumlu değerlendirme yapılmış olsa da genetik olarak sağlıklı bir embriyonun transfer edilmemiş olduğunu düşünürüz. Bu durum zaman zaman anne baba adayının kromozom sayı ve yapısı kaynaklı olabileceği gibi bazen de ebeveynler tamamen normal iken de bozuk genetiğe sahip embriyo gelişimi olabilmektedir. Bu sebeple gebe kalamayan hastalarda embriyo zarına lazer ile çizik atma, embriyonun 5. gün blastokist evresinde transfer yapma ve genetik inceleme ile yani NGS (yeni nesil genom sıralama) yöntemleri kullanılmaktadır.

Rahime Ait Bozukluklar

Embriyonun tutunmasını olumsuz yönde etkileyebilecek rahim kaynaklı durumlar usulüne uygun yapılmış bir rahim filmi ile kolaylıkla ortaya konabilir.

• Rahimin doğumsal anormallikleri (septum, arkuat)
• Tüplerde sıvı birikiminin olması (hidrosalpenks)
• Rahim içi yapışıklıklar (sineşi)
• Rahim içinde yer kaplayan polip ve myomlar

Bu durumların varlığında laparaskopi ve histeroskopi birlikte veya ayrı ayrı kullanılarak mevcut problemler çözülerek gebelik şansı artırılmaktadır.

Laboratuvar Alt Yapısına ve Embriyolog Tecrübesine Bağlı Faktörler

Başarılı bir tedavi için klinisyenin, embriyoloji ve androloji laboratuvar ekibinin ve hemşirelik hizmetlerinin deneyim, bilgi ve takım çalışmasına ihtiyaç vardır. Laboratuvar başarısı ise insan kaynakları ve altyapı ile ekipmanın da mutlak mükemmel uyumuna muhtaçtır. İyi bir laboratuvar tedavi sürecinde veya tedaviler arasında ki dinamik ve beklenmedik durumları erkenden mümkünse oluşmadan fark edip önleyen, oluşan sıra dışı faktörleri ise en çabuk ve etkin biçimde çözüme kavuşturan bir takım ruhu gerektirir.

Ayrıca Hormonal Bozukluklar

Ayrıca hormonal bozukluklar da embriyo gelişimini ve rahimde tutunmasını engeller. Tiroid bezi hastalıkları, beyinde hipofizden salgılanan süt hormonu (prolaktin) artışı önemlidir. Kanda bakılan hormon seviyeleri ile bu bozukluklar tanımlanabilir. Polikistik over hastalığı ve yol açabildiği insülin hormonu artışı gebe kalmayı zorlaştırdığı gibi düşüklere de yol açabilmektedir. Bu amaçla insülin direncini azaltan şeker hastalığı ilaçları verilerek gebelik şansı arttırılabilir.

Başarısız Tüp Bebek Sonrası Süreç

Başarısız tüp bebek uygulamalarından 1-2 ay sonra yeniden deneme yapılabilir. Yaşça genç olan çiftler bu süreyi uzatıp kendilerini hazır hissettikleri zaman tedaviye başlayabilirler. Yalnız 35-40 yaş üzeri bayanların yaş geçtikçe yumurta kalitesi düşeceğinden vakit kaybetmeden hekimlerinin önerdiği tedaviyi ve zamanı iyi değerlendirmelidirler. Çiftler isterlerse psikolojik destek de alabilirler. Başarısız olunan tüp bebek tedavisinden sonra ümitlerini kaybetmeyip daha fazla araştırmaya gitmelidirler. Unutulmamalıdır ki hiçbir sorunu olmayan insanlar bile istedikleri anda gebe kalamayabilirler. Vücudun bu durumu kabullenmesi zaman alabilir.

Başarısız tüp bebek denemeleri sonrası; hep iyi kalite embriyo transferine rağmen gebelik elde edilemeyen grupla, hep kötü embriyo transferi sonrası gebelik elde edilemeyen grup arasındaki yaklaşım farklı olmalıdır.

Tedavi stratejilerinden bir tanesi de bol yumurta elde edilip, kromozomal anormallikler açısından genetik inceleme yapılmasına imkan veren havuz yöntemidir. Bu sayede fazla sayıda da embriyo geliştirilerek NGS (yeni nesil genom sıralama) yöntemi ile genetik olarak en sağlıklı embriyonun transferi gerçekleştirilmiş olur.

Bunlara ek olarak yumurta kalitesini artırmaya yönelik yaklaşımlar fayda sağlıyor. Hastalar bu sürecin son derece doğal olduğunu, sabır ve dikkat gerektirdiğini unutmamalı, iyi bir stres kontrolü ve psikolojik destek almalıdır.