Ejakülattaki sperm hücresi seminal plazmadan hızlı ve etkin bir şekilde uzaklaştırılması açısından sperm hazırlama yöntemleri büyük önem taşır. Spermatozoanın seminal plasmadan uzaklaşması, kapasitasyon ve fertilizasyon için gerekli akrozomal reaksiyonun başlaması için ön koşuldur. Spermatazoonun uzun süre seminal plazmaya maruz kalması, hareketliiği ve canlılığı olumsuız şekilde etkilemekle birlikte DNA fragmantasyon miktarını da anlamlı derecede artırmaktadır. Bu nedenle sperm hücrelerinin seminal plasmadan bir an önce arındırılması ART başarısında önemlidir.

Ön inceleme sonrası sperm gözlenen örneklerde öncelikle 20x büyütmede faz kontrast mikroskopta makler kamara ile bakılır ve sayım yapılır. Eğer sperm gözlenmez ise, lam lamel arası 20x büyütmede motilite ve progresyon dikkate alınarak sayım yapılır ve hangi yöntemin uygulanacağına karar verilir.

 Sperm yıkama yöntemi temel olarak şu prensipleri sağlamalıdır;
- Hareketli spermler mümkün olduğunca fazla izole edilmeli,
- Sperm hücrelerinin fizyolojisini bozacak zararlar verilmemeli,
- Ölü hücreleri, hareketsiz sperm hücrelerini, bakterileri ve lökositleri ortamdan uzaklaştırmalı,
- Dekapasitasyon faktörleri veya ROS gibi toksik ve bioaktif maddeler ortamdan uzaklaştırmalı,

Temelde ve en sık kullanılan 2 farklı sperm yıkama yöntemi vardır;

Swim-up (Spermin hareketliliğine dayalı bir yöntemdir)

Yönteminin en önemli ön koşulunun sayı ve hareketlilik olduğu her zaman dikkate alınmalıdır. Bu uygulamada progressif motiliteye sahip spermatozoaların yıkanmış peletten ayrılıp, taze kültür mediumuna yüzmesi sağlanır. Örnekte total progresif (ileri hareketli) sperm sayısı arttıkca inkübasyon (yüzdürme) süresi azalır.

Densite-gradient (Yoğunluk ve hareketliliğine bağlı bir yöntemdir)

Densite gradient yöntemi, spermin yoğunluğuna ve hareketliliğine bağlı ayrıştırma yapan bir yöntemdir. Tüm ejakülat örneklerinde uygulanabilmekle beraber, özellikle TESE, düşük motiliteli ve ŞOAT (şiddetli oligoastenoteratozoospermi) vakalarının örneklerinde de başarılı ve etkin bir şekilde uygulanabilmektedir. Bu yöntem sayesinde hareketli ve morfolojik olarak normal olan spermatozoalar santrifüj sonrası gradienti oluşturan partiküllerin arasından kolaylıkla geçebilmekte ve pellet olarak tüpün dibinde toplanmaktadır. Densite-gradient yöntemi uygulanan vakalar için şu avantajlara sahiptir;

- Yüksek miktarda kaliteli sperm hücresi elde edilebilir,
- Az sayıda sperm içeren örneklerde başarı ile uygulanbilir,
- ROS (Serbest oksijen radikalleri) uzaklaştırabilir,
- Lökosit hücrelerinin elenmesini sağlayabilir

Bu nedenlerle dansite gradient yöntemi avantajlı bir yıkama yöntemi olarak mikromanipulasyon işlemi için sperm hazırlamak amacı ile kullanılır.